Plâu gardd a chlefydau planhigion cyffredin a sut i’w hadnabod
Mae pob garddwr yn siŵr o ddod ar draws sawl pla a chlefyd planhigion. Bydd gallu adnabod y rhain yn sicrhau bod modd i chi dargedu’r broblem yn effeithiol. Nod y canllaw defnyddiol yma yw eich helpu i adnabod arwyddion plâu gardd a chlefydau planhigion cyffredin, ac atebion naturiol gallwch roi cynnig arnyn nhw i’w taclo.
Pryfed gleision a phryfed duon
Gwybodaeth: Plâu bach sy’n sugno suddion ac sydd fel arfer yn wyrdd, yn ddu neu’n wyn. Maen nhw’n dueddol o fwydo mewn grwpiau mawr o dan ddail neu goesynnau.
Arwyddion: Dail yn melynu, yn cyrlio neu’n crebachu, o bosib wedi’u gorchuddio mewn sylwedd gludiog (melwlith).
Atebion Naturiol: Anogwch ysglyfaethwyr naturiol fel buchod coch cwta a phryfed hofran, neu rhowch gynnig ar chwistrellau gardd wedi’u creu gartref o finegr a garlleg.
Gwlithod a Malwod
Gwybodaeth: Dyma’r ddau bla gardd mwyaf cyffredin y dewch chi ar eu traws, ac maen nhw fel arfer yn bwydo gyda’r nos yn ystod adegau cynnes a llaith.
Arwyddion: Llwybrau llysnafedd wedi’u gadael ar eu hôl a thyllau crwn mewn coesynnau, dail a blodau planhigion.
Atebion Naturiol: Defnyddiwch groen ffrwythau sitrws neu blisgyn wy wedi’i falu o gwmpas eich planhigion, neu anogwch ysglyfaethwyr naturiol i’ch gardd fel adar neu frogaod.
Lindys
Gwybodaeth: Larfa yw lindys sy’n aros i gael ei droi’n wyfyn neu’n löyn byw, ac maen nhw’n hoff iawn o fwyta.
Arwyddion: Tyllau mawr bras drwy ddail neu ar ymyl deilen; bydd rhai’n difrodi’r gwreiddiau, yr egin a’r blodau, tra bydd eraill yn creu twneli i mewn i ffrwythau neu lysiau.
Ateb Naturiol: Plannwch blanhigion persawrus fel lafant, saets, mintys poeth a’r feidiog lwyd i helpu i atal lindys.
Ffwng smotiau duon
Gwybodaeth: Ar rosod mae ffwng smotiau duon yn effeithio yn bennaf, ond gall y clefyd yma ymosod ar unrhyw blanhigyn sydd â choesynnau a dail cigog.
Arwyddion: Mae’n dechrau gyda smotiau bach du neu borffor, ac yn y pen draw gall achosi i’r ddeilen gyfan droi’n felyn a marw.
Atebion Naturiol: Tynnwch unrhyw ddeunyddiau planhigion yr effeithiwyd arnynt er mwyn atal haint ac addaswch eich trefn ddyfrio fel nad yw’ch planhigion yn rhy wlyb.
Llwydni powdrog
Gwybodaeth: Clefyd ffwng ar blanhigion sy’n effeithio ar ddail, coesynnau a weithiau blodau a ffrwythau. Mae’n eithaf hawdd adnabod y clefyd yma gan fod yr arwyddion yn unigryw iawn.
Arwyddion: Darnau gwyn a phowdrog o ffwng ar wyneb uchaf neu isaf y dail, blodau neu ffrwyth, a all orchuddio’r planhigyn cyfan yn y pen draw.
Atebion Naturiol: Tynnwch unrhyw ran o’r planhigyn yr effeithiwyd arno er mwyn lleihau’r siawns o haint bellach, neu defnyddiwch chwistrell garlleg. Er mwyn ei atal rhag datblygu, plannwch mewn pridd sy’n draenio’n dda, gan ganiatáu digon o olau haul a chylchrediad aer o amgylch y planhigyn.
Edefyn Coch
Gwybodaeth: Clefyd ffwngaidd sy’n effeithio ar lawntiau, ac mae’n digwydd fel arfer ar ddiwedd yr haf a dechrau’r hydref pan fydd y tywydd yn wlyb. Dyma un o achosion mwyaf cyffredin darnau marw ar dywarchen.
Arwyddion: Mae gan ddarnau o laswellt yr effeithiwyd arnynt arlliw cochlyd sydd nes ymlaen yn dod yn frown golau neu bron wedi’i gannu’n wyn.
Ateb Naturiol: Rhowch nitrogen ar ddarnau o’r lawnt yr effeithiwyd arnynt. Er mwyn atal y clefyd yma rhag ymddangos, gwnewch yn siŵr fod y glaswellt yn gallu draenio a chael ei awyru’n ddigonol. Bydd defnyddio rhaca lawnt yn helpu i gael gwared â mwsogl a gwellt, ac yn cynyddu awyru.
Cyngor Doeth:
Dylech bob amser dynnu a gwaredu dail, ffrwythau a blodau yr effeithiwyd arnynt, er mwyn atal haint rhag lledaenu at blanhigion eraill.
Gall fod yn anodd gweld plâu, yn enwedig os yw’r difrod yn digwydd gyda’r nos, felly edrychwch am arwyddion allanol i helpu i nodi pa blâu yw achos unrhyw broblem. Bydd hyn yn eich helpu i wneud penderfyniadau mwy gwybodus am yr ateb addas.
Monitrwch sut mae eich planhigion, llysiau neu flodau yn ymateb i ddyfrio neu driniaethau. Drwy wneud hyn, bydd modd i chi deilwra’ch trefn yn briodol i weld beth sy’n gweithio orau ar gyfer eich planhigion ac atal clefydau.
Os nad ydych chi’n siŵr pa fath o glefyd neu bla sy’n effeithio ar eich gardd, mae gwefan y Gymdeithas Arddwriaethol Frenhinol yn rhoi arweiniad ar atebion naturiol i oresgyn ystod o broblemau nad ydyn nhw’n effeithio ar ddŵr, bywyd gwyllt na phobl.
